فرهنگ آوری نوجو که خود را وقف ادبیات فارسی کرد - ذهن خاکستری

حمید زرین کوب پس از دیپلم به کار معلمی در شهر بروجرد پرداخت و سپس برای ادامه تحصیل به تهران عزیمت کرد و پس از دریافت مدرک لیسانس در دبیرستان های این شهر مشغول به کار شد. در جهت دانش اندوزی هیچگاه از تلاش باز نایستد و تا مرحله دکتری به تحصیلات خود ادامه داد. پس از آن در سال 1349 به استخدام دانشگاه مشهد عایدی و تا سال 1356 در این دانشگاه ماند و از آن پس به دانشگاه تهران منتقل شد و تا انتها عمر در دانشکده ادبیات و علوم انسانی این دانشگاه به تدریس و تحقیق اشتغال داشت.

وی سال ها در کنار تدریس به مطالعه و پژوهش ادبی اهتمام کرد و کتاب وی با نام منظره شعر معاصر از آثار مرجع در حوزه نقد ادبی به شمار می رود. این کتاب در واقع بحثی درباره شعر امروز فارسی از مشروطیت تا عصر حاضر است که در آن نویسنده از عوامل دیگر شعری مانند وزن و قالب و صورت های خیال انگیز شاعرانه و ارزش و اعتبار آنها در شعر هر یک از شاعران سخن به میان آورده و تلاش نموده شعر را از دیدگاه خود شاعران نیز مورد آنالیز قرار دهد.

قلندرنامه خطیب فارسی یا سیرت جمال الدین ساوجی، قرائت فارسی و دستور زبان و نقد ادبی دیگر آثار به جای مانده از حمید زرین کوب است. قلندرنامه خطیب فارسی یا سیرت جمال الدین ساوجی کتابی در توضیح احوال جمال الدین ساوجی است که به وسیله خطیب فارسی در سال 748 ق سروده شده، درباره خطیب اطلاعات زیادی نمی دانیم جز اینکه اهل فارس بوده و بعد از کسب اندکی علم به تصوف علاقه مند می گردد و در پی یافتن پاسخ سوالات خود رخت سفر می بندد.

وی کاملا به ادبیات کلاسیک و تصحیح متون فارسی تسلط داشت و استادی بود که با نگاه همه جانبه توانست دانشجویانی را تربیت کند، که امروز از استادان بنام ادبیات هستند. وی عمر کوتاه پنجاه ساله خود را تمام و کمال صرف خدمت به فرهنگ و ادب فارسی کرد.

شاید یکی از برترین تعاریف درباره مقام ادبی حمید زرین کوب را بتوان به متنی از مظفر بختیار نسبت داد و در آن آمده است: دکتر حمید زرین کوب دانشمندی فرهنگ ور بود؛ ولی ارزش واقعی او در کمال انسانی اش بود، که افسوس به مدرسه و درس و کتاب هرگز میسر نگردد و سینه ای آتش افروز خواهد. ادب درس را با ادب نفس توأم داشت. کم تر کس را نصیبه ی این توفیق و موهبت الهی دست می دهد، که خوانده ها و آموخته ها و یادداشت ها مایه ی معرفت و از خود برآمدن گردد. درواقع زندگی کوتاه و بارور حمید زرین کوب، همه در مهر به انسان و پژوهش در لطیف ترین میراث ذوق و ادب و هنر انسان ها سپری شد. او پژوهشگری نوجو و نوآور بود.

نامش جاودان می ماند.