آیا مصرف لبنیات باعث نفخ یا حساسیت در نوزاد می گردد؟ - ذهن خاکستری

برخی نوزادان پس از شیر خوردن دچار بی قراری، باد شکم یا تغییراتی در پوست و مدفوع می شوند و این موضوع مادر را نسبت به رژیم غذایی اش دچار تردید می نماید. از آنجایی که شیر مادر از رژیم غذایی او تاثیر می گیرد، این نگرانی قابل درک است.

در این مقاله، نقش لبنیات در بروز علائم گوارشی و حساسیت در نوزادان را آنالیز می کنیم. بعلاوه راه حلهایی برای کاهش علائم گوارشی در نوزاد، مانند درمان نفخ معده در بچه ها و آشنایی با نشانه های هشداردهنده ارائه می دهیم. هدف این است که والدین با آرامش و آگاهی بیشتری نوزاد خود را تغذیه نمایند.

سیستم گوارش نوزاد و حساسیت های احتمالی

دستگاه گوارش نوزاد در ماه های ابتدایی تولد بسیار نابالغ است و زمان می برد تا عملکرد کامل و هماهنگ پیدا کند. همین ناپختگی گوارشی باعث می گردد نوزادان نسبت به برخی ترکیبات غذایی حساس تر باشند، حتی اگر این ترکیبات به وسیله شیر مادر وارد بدن آن ها شوند.

حساسیت غذایی، به واکنش ایمنی بدن نسبت به پروتئین های خاص گفته می گردد که ممکن است به وسیله شیر مادر به نوزاد منتقل شوند. یکی از شایع ترین حساسیت های غذایی در نوزادان، واکنش به پروتئین شیر گاو است. این واکنش می تواند خود را به شکل علائم پوستی، گوارشی یا حتی تنفسی نشان دهد.

در مقابل، برخی نوزادان دچار عدم تحمل لاکتوز هستند که به دلیل کمبود آنزیم لاکتاز در بدن رخ می دهد. هر چند این مشکل در نوزادان بسیار نادر است، اما در موارد خاص ممکن است پس از عفونت روده ای یا به صورت موقت بروز کند.

نکته مهم در این میان، تشخیص تفاوت بین واکنش طبیعی بدن نوزاد در روند رشد گوارشی و نشانه های واقعی حساسیت یا مشکل تغذیه ای است. برای تشخیص دقیق، همواره باید نشانه ها به وسیله پزشک آنالیز شوند.

مصرف لبنیات مادر و تاثیر آن بر نفخ یا حساسیت در نوزاد

بسیاری از مادران شیرده نگرانند که خوردن شیر، ماست، پنیر یا سایر لبنیات ممکن است باعث نفخ معده یا حساسیت در نوزاد آن ها گردد. این نگرانی بی دلیل نیست، زیرا برخی نوزادان به پروتئین های موجود در شیر گاو که به وسیله شیر مادر منتقل می گردد واکنش نشان می دهند. در این بخش، به نقش لبنیات در بروز مسائل گوارشی یا حساسیت در نوزادان می پردازیم:

1. حساسیت به پروتئین شیر گاو

این نوع حساسیت، بیشتر از آنکه مربوط به لاکتوز (قند شیر) باشد، واکنش ایمنی بدن به پروتئین شیر گاو است که می تواند علائم زیر را در نوزاد ایجاد کند:

• گریه شدید و مکرر به ویژه بعد از شیر خوردن
• بثورات پوستی یا کهیر
• مدفوع مخاطی یا خونی
• استفراغ یا برگشت شیر
• بی قراری و اختلال خواب

در صورت مشاهده این علائم، پزشک ممکن است توصیه کند مادر برای چند هفته لبنیات را از رژیم غذایی حذف کند و سپس آن را مجدد تحت نظر وارد کند تا واکنش نوزاد آنالیز گردد.

2. نفخ و باد شکم ناشی از عدم تحمل یا گوارش ناقص

گاهی نوزادانی که به لبنیات حساسیت ندارند هم پس از شیر خوردن دچار نفخ می شوند. این موضوع بیشتر به دلیل موارد زیر اتفاق می افتد:

• ناپختگی سیستم گوارشی نوزاد
• هوای بلعیده شده هنگام مکیدن
• مصرف زیاد غذاهای نفاخ به وسیله مادر (نه فقط لبنیات، بلکه حبوبات، کلم، پیاز و…)
• فعالیت کم نوزاد و خوابیدن زیاد در یک حالت

اگرچه این شرایط می تواند برای نوزاد ناراحت نماینده باشد، اما در بیشتر موارد خطرناک نیست و با رشد نوزاد کاهش پیدا می نماید.

3. چه زمانی لبنیات را حذف کنیم؟

اگر پزشک به حساسیت نوزاد نسبت به لبنیات مشکوک باشد، ممکن است مادر را به حذف کامل محصولات لبنی برای مدتی محدود توصیه کند. در این حالت، مادر باید منابع جایگزین کلسیم و ویتامین D را در رژیم خود لحاظ کند تا کیفیت شیر مادر تحت تاثیر قرار نگیرد.

فرق نفخ معمول با حساسیت غذایی در نوزادان

تشخیص اینکه یک نوزاد دچار نفخ طبیعی است یا با حساسیت غذایی روبرو شده، برای بسیاری از والدین و حتی پزشکان در ماه های اول تولد چالش برانگیز است. بااین حال، تفاوت هایی میان این دو شرایط وجود دارد که می تواند به والدین یاری کند تا تصمیم گیری بهتری داشته باشند. مطلب شیر گرم قبل از خواب کودک را در خبرنگاران بخوانید.

در این بخش، تفاوت های مهم این دو حالت را آنالیز می کنیم:

نکته کاربردی

برای تشخیص دقیق توصیه می گردد والدین یک دفترچه ثبت علائم نوزاد تهیه نمایند. در این دفترچه، زمان شیر خوردن، علائم بعد از تغذیه، نوع مدفوع و خلق وخوی نوزاد را یادداشت نمایند تا الگوی مشخصی از شرایط گوارشی نوزاد به دست آید.

روش های کاهش نفخ در نوزادان شیرده

اگر نوزاد دچار نفخ یا حساسیت در نوزاد پس از تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک گردد، والدین معمولا در پی راه هایی برای کاهش این ناراحتی هستند. خبر خوب این است که راه حلهای ساده ای برای کاهش نفخ نوزادان وجود دارد که با تغییر سبک تغذیه یا مراقبت روزمره می توان آن را کنترل کرد.

در این بخش، مهم ترین روش های کاهش نفخ نوزادان را مرور می کنیم:

1. اصلاح رژیم غذایی مادر

برای نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، برخی مواد غذایی در رژیم غذایی مادر ممکن است باعث نفخ نوزاد شوند. مهم ترین آن ها:

• محصولات لبنی (شیر، پنیر، ماست)
• غذاهای نفاخ مثل کلم، نخود، عدس
• شکلات و غذاهای حاوی کافئین
• غذاهای بسیار پرادویه یا چرب

مادر می تواند به صورت مرحله ای، هرکدام از این مواد را حذف نموده و اثر آن را روی نوزاد آنالیز کند.

2. گرفتن باد شکم بعد از هر وعده شیر

یکی از ساده ترین راه های پیشگیری از نفخ نوزاد، آروغ گیری درست بعد از شیردهی است. حتی اگر نوزاد در حال خواب رفتن باشد، باید با آروغ گیری از تجمع هوا در معده اش جلوگیری کرد. چند روش رایج:

• نگه داشتن نوزاد به حالت ایستاده روی شانه
• نشاندن نوزاد روی پا و ضربات آهسته به پشت
• خواباندن به صورت شکم روی زانوی مادر و نوازش پشت

3. آنالیز نوع شیر خشک

اگر نوزاد با شیر خشک تغذیه می گردد و علائم نفخ یا حساسیت دارد، ممکن است نسبت به برخی ترکیبات شیر خشک، از جمله پروتئین گاوی یا لاکتوز، واکنش نشان دهد. در این صورت:

• شیر خشک بدون لاکتوز یا با پروتئین های هیدرولیزشده پیشنهاد می گردد.
• باید همواره با مشورت پزشک نوع شیر تغییر داده گردد.

4. استفاده از قطره های ضدنفخ

برخی نوزادان با مصرف قطره های ضدنفخ مانند سایمتیکون تسکین می یابند. این قطره ها باعث تجزیه حباب های گازی در معده می شوند و برای نوزادانی که به طور مکرر نفخ دارند، موثر هستند. هرچند این راه حل باید فقط با توصیه پزشک اجرا گردد.

5. افزایش زمان تماس پوست به پوست

برقراری تماس پوست به پوست با مادر یا پدر، به نوزاد یاری می نماید تا آرام تر گردد و حرکات گوارشی اش بهتر انجام گردد. این روش به ویژه در نوزادان تازه متولد شده، تاثیر بالایی در کاهش نفخ دارد.

با آگاهی، نفخ نوزاد قابل کنترل است

در نهایت، اگرچه نفخ یا حساسیت در نوزاد می تواند نگرانی زیادی برای والدین ایجاد کند، اما شناخت دقیق علائم و علل آن، گام نخست در مدیریت صحیح است. با آنالیز تغذیه مادر، شیوه شیر دادن، و توجه به واکنش های کودک، می توان راهی مناسب برای کاهش علائم پیدا کرد.

در صورت تداوم یا شدت علائم، مراجعه به پزشک اطفال توصیه می گردد تا نوزاد تحت ارزیابی دقیق تری قرار گیرد و از هرگونه حساسیت یا اختلال گوارشی جدی جلوگیری گردد.

سوالات متداول درباره لبنیات و نفخ نوزادان

آیا مصرف لبنیات به وسیله مادر باعث نفخ نوزاد می گردد؟

در برخی نوزادان، بله. پروتئین شیر گاو که مادر مصرف می نماید می تواند به وسیله شیر مادر وارد بدن نوزاد گردد و دستگاه گوارش حساس او را تحریک کند. اگر علائم بلافاصله پس از شیر خوردن بروز کند، حذف لبنیات از رژیم مادر می تواند موثر باشد.

تفاوت حساسیت غذایی با نفخ معمولی در نوزاد چیست؟

نفخ معمولی در نوزاد اغلب به صورت گریه، شکم متورم و دفع گاز دیده می گردد و معمولا پس از چند هفته خود به خود کاهش پیدا می نماید. اما حساسیت غذایی می تواند با علائم شدیدتر مثل اسهال، کهیر، یا استفراغ همراه باشد و احتیاج به آنالیز فوری پزشکی دارد.

شکل طبیعی شکم نوزاد چگونه باید باشد؟

شکل طبیعی شکم نوزاد باید نرم، بدون تورم و با قوس طبیعی باشد. در صورتی که شکم سفت، متورم یا دائما در حال بیرون زدگی باشد، باید آنالیز پزشکی صورت گیرد.

دلیل باد شکم زیاد در بچه ها چیست؟

دلیل باد شکم زیاد در بچه ها معمولا بلعیدن هوا هنگام غذا خوردن، مصرف غذاهای نفاخ یا عدم تحمل برخی مواد غذایی است. گاهی مصرف لبنیات نیز نقش دارد، به ویژه اگر کودک دچار عدم تحمل لاکتوز باشد.

راه درمان نفخ معده در بچه ها چیست؟

درمان نفخ معده در بچه ها بسته به دلیل آن فرق دارد. اصلاح رژیم غذایی، استفاده از قطره های ضد نفخ، تقویت حرکات شکم با ماساژ و در موارد خاص تغییر شیر خشک، جزو روش های رایج هستند.